-
1 testamentum
testāmentum, ī n.1) завещание (t. facere, soribere C)testamento C etc. или per t. Eutr — в завещании, по завещанию2) завет (vetus et novum t. Eccl) -
2 dicere
говорить, вообще а) высказывать, in Senatu sententiam dicere (1. 12 § 1 D. 1, 9. 1, 1 § 3 D. 1, 13. 1. 2 § 1 D. 50, 2);convicium dic. (1. 15 § 11 D. 47, 10);
convicti dictio (1. 11 § 7 eod.);
dic. testimonium, засвидетельствовать (1. 1 § 1. 1. 3 § 5. 1. 4. 5. 8. 16. 18. 21. § 1. 1. 25 D. 22, 5);
dictum, слово, приказ, dicto audiens (1. 19 pr. D. 21, 1. 1. 20 D. 44, 7);
b) утверждать, tractari potest - et recle dicetur (1. 3 D. 14, 5);
quaerebatur - dixi, dicendum est (1. 19 pr. D. 2, 1. 1. 2 D. 36, 1);
quaeris - dico (1. 28 D. 23, 4);
vulgo dicitur (1. 4 D. 14, 6);
solemus dicere;
dici solet (1. 7 § 5. 1. 10 § 2 D. 2, 14. 1. 32 D. 8, 3);
potest dici (1. 9 D. 2, 1. 1. 6 § 1. 1. 22 D. 3, 5); (1. 2 D. 2, 7. 1. 14 D. 2, 11. 1. 2 § 23 D. 47, 8);
c) утверждать перед судом, жаловаться (1. 1 § 2. 5. 10 D. 1, 12. 1. 3 § 6 D. 4, 4. 1. 7 pr. D. 5, 3. 1. 41 D. 10, 2);
dicere et probare (1. 25 D. 3, 3. 1. 67 D. 5, 1);
se liberum dicere;
se ex libertinitate ingenuum dic. = asserere s. 1 (1. 7 § 2 D. 5, 3. 1. 14 D. 22, 3);
inoff ciosum, falsum, irritum, ruptum dicere testamentum;
falsos codicillos esse dic. (1. 3. 6 pr. 1. 8 § 12. 14 D. 5, 2. 1. 5 § 1. 6 - 9. 1. 7. 15. D. 34, 9. 1. 6 § 1. 1. 19 pr. D. 38, 2);
dic. de inofficioso, falso testamento (1. 9 § 2 D. 4, 3. 1. 10 § 5 D. 37, 4. 1, 18 D. 48, 2);
d) приводить, dic. certam causam appellandi (1. 3 § 3 D. 49, 1), causam possessionis (1. 13 pr. D. 5, 3);
e) xoдатайствовать вместо кого, защищать = defendere s. c. напр. in foro causas dicere (1. 1. D. 1, 2);
ex vinculis causam dic. (1. 25 § 1 D. 29, 5);
dictio causae, защита дела (1. 1. C. 8, 5);
f) судить, постановлять, ius dicere (1. 2 § 23. 28 D. 1, 2. 1. 1. 10. 14. 18. 20 D. 2, 1. 1. 1 § 2 D. 2, 2. tit. D. 2, 3);
sententiam dic. (1. 1 § 1 D. 2. 12. 1. 32 § 1. 4. 7. seq. D. 4, 8. 1. 55. 57 D. 42, 1. 1. 9 § 11 D. 48, 19. 1. 1 § 7 D. 49, 4);
vindicias dic. secundum aliquem, sec. libertatem (1. 2 § 24 D. 1, 2): mulctam dic. (1. 6 § 9 D. 1, 18. 1. 32 § 12 D. 4, 8. 1. 2 D. 49, 3. 1. 131 § 1 D. 50, 16);
mulctae dicendae ius (1. 2 § 8 D. 5, 1);
poenam dic. sententia (1. 15 C. 9, 47);
g) в договоре или в завещании что-нб. постановлять, legem dic. (1. 5 D. 18, 3. 1. 126 D. 50, 16);
testamento legem dic. (1. 14 D. 28, 1. 1. 114 § 14 D. 30); (1. 22 pr. D. 32);
n lege dicere (1. 6 § 1. 1. 40 pr. § 1 D. 18, D; (1. 6 § 3 D. 8, 4); (1. 27 D. 19, 1. cf. 1. 40 § 5 D. 18, 1);
dic. conditionem (1. 6 § 2 eod.), modum (1. 2 pr. D. 19, 1); (1. 13 § 2 D. 8, 3. cf. 1. 22 D. 12, 1);
h) обещать, сказать, особ. а) при продаже - известные качества проданной вещи (1. 1 § 1 D. 21, 1. 1. 19 § 2 eod. cf. 1. 14 § 9. 1. 18 § 1. 2. 1. 19. 38 § 10. 1. 47 pr. 1. 52 eod. 1. 37 D. 4, 3);
b) при приданом, dos aut datur aut dicitur, aut promittitur (Ulp. VI, 1. 1. 4 C. Th 3, 13);
i) определять, называть: ex eo, inde dici (1. 31. 49. 59 D. 50, 16);
dici abusive, proprie, improprie (l. 15. 67 pr. 71 pr. 106. 130. 191 eod.);
k) понимать, употреблять, duobus, tribus, modis dici (1. 18. 188. pr. eod.).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > dicere
-
3 apprehendo
1) хватать, ловить ( aliquem pallio Ter); пойматьa. manum alicujus Su — схватить чью-л. рукуa. aliquid manu Pl — схватить что-л. рукойbucculam a. Su — ущипнуть за щеку2) захватывать, завладевать ( Hispanias C)3) отнестись, подойтиhoc ipsum, nisi caute et judicio apprehenditur, nocet Q — это же самое окажется вредным, если мы не подойдём к нему осторожно и вдумчиво4) заговаривать, упоминать5) ( о болезненном состоянии) охватывать, поражать ( nausea aliquem apprehendit Cato)7) улавливать, постигать Tert -
4 capio
I cēpī, captum, ere1) брать, взять ( aliquiu in manum Ter и manu V)terras c. V — спуститься на землю ( о птицах)c. exemplum ex и de aliquo Ter, C — взять пример с кого-л.c. occasionem Pl — воспользоваться случаемc. consilium C — принять решение (решиться), но тж. обдумывать, рассуждать SenT2) pass. cum abl.capi aliquā re — лишиться чего-л.membris omnibus captus C — разбитый общим параличом3) получать, принимать (pecuniam ab aliquo C etc.; praemia V)testamento aliquid c. C — получить что-л. по завещаниюc. consulatum C — получить консульский постrursus militiam c. T — вновь поступить на военную службуc. gloriam C — стяжать славу, прославитьсяc. poenam L — понести наказаниеc. detrimentum C — понести убыток, потерпеть ущербc. somnum C и somno capi Sl — заснуть, спатьc. quietem C — отдыхатьc. fugam Cs — обратиться в бегствоc. tempus C, L — использовать (улучить) времяc. laetitiam C — радоваться4) выбирать, избирать ( virginem Vestalem Su)c. locum castris L, Cs — выбрать место для лагеря5) привлекать, приглашать ( magistrum Ter)6) перенимать, усваивать (virtutem, consuetudinem C); принимать внутрь, поглощать ( cibum et potum CC); принимать (как гостей) ( fessos O)7)а) брать, захватыватьб) завладевать, завоёвывать (urbem, castra hostium C)Graecia capta ferum victorem cepit H — завоёванная (Римом) Греция (сама) завоевала (т. е. обуздала своего) дикого победителяв) отнимать, присваивать, отторгать (pecuniam ex hostibus L; agros de hostibus C); взимать (vectigal ex aliquā re L, Nep); охватывать, овладевать ( metus capit aliquem L)nos servitutis oblivio ceperat C — мы забыли, что такое рабство8) ловить, поймать (aves Vr; pisces C); взять, захватить в плен (hostem, aliquem vivum Nep)captus Nep etc. — пленник, пленныйin capiendo adversario versutus C — (оратор), умеющий запутывать своего противника9) пленять, увлекать, восхищать, очаровыватьamore captus L — увлечённый (охваченный) любовью, влюблённыйaures c. C — приковывать внимание (слушателей)c. aliquem dulcedine vocis O — очаровывать кого-л. приятным голосом (речью)captus misericordiā C — движимый (охваченный) жалостью, состраданием, ноc. misericordiam C — проникнуться состраданиемc. animum alicujus C — пленить кого-л.10) достигать, добираться, прибывать, доезжать, доплывать (insulam, portum Cs); устремляться (montes fugā c. L)11) вмещатьplanities exercitum vix capit L — войско с трудом может уместиться на равнинеItalia amentiam ejus non capit C — Италия оказалась слишком тесной для его безумия (т. е. безумных замыслов)12) терпеть, сносить, переносить, выдерживать (magnitudinem fortunae QC; dolorem ex aliquā re C); совладать (iram non c. suam O)13) усваивать, понимать, постигатьveram speciem alicujus rei cepisse L — познать истинную сущность чего-л.II capio, ōnis f. [ capio II ]завладевание (dominii Cato, Dig); взимание ( pignoris Dig) -
5 caveo
cāvī, cautum, ēre1) быть бдительным (осторожным), остерегаться, беречься, принимать меры предосторожности, быть настороже (начеку)c. ab insidiis Sl и c. insidias Su — остерегаться засады (козней)c. ut (ne)... C, L etc. — беречься (остерегаться, смотреть), чтобы (не)...cavete, judices, ne nova per vos proscriptio instaurata esse videatur C — смотрите, судьи, как бы вас не сочли виновниками новой проскрипцииcave dicas (putes) C — смотри, не говори (не думай)cave ne neges Ctl — смотри, не отказывайid ut ne accĭdat, cavendum est C — нужно остерегаться, чтобы этого не случилосьcave ne quidquam incipias, quod post paeniteat PS — избегай делать то, в чём после пришлось бы раскаиваться2) ограждать, охранять, защищать (alicui ab aliquā re C etc.); заботитьсяsibi se privatim nihil cavere C — о себе лично не заботиться3) гарантировать, обеспечивать, давать в виде залогаc. alicui (de) aliquā re C etc. — гарантировать кому-л. что-л. и чём-л.obsidibus de pecuniā c. Cs — обеспечить (уплату) денег заложникамиquibus rebus in posterum securitati satis cavit Su — этим (Тит) достаточно обеспечил себя на будущееc. in duplum T, Su — давать двойную гарантию4) распорядиться, предусмотреть (тж. по завещанию), определитьcautum est (in) legibus ne... C, Q etc. — законами предусмотрено, чтобы не...testamento c., ut... C — распорядиться по завещанию, чтобы...c. herēdi C — распорядиться в пользу наследника5) ( об ударах) парировать, отражать (c. ac propulsare adversos ictūs Q) -
6 H
hвосьмая буква латинского алфавита (слабое придыхание); в сокращенияхH — hic, habet, heres, honos, hora и др.H. C. — Hispania citeriorHH. — herēdesHS — сестерций (см. sestertius)HAR. — haruspexH. E. T. — heres ex testamentoH. N. S. — herēdem non sequīturH. S. — hic situs (est) -
7 heres
hērēs, ēdis m., f.h. ex asse PJ, Q, M etc. — единственный (исключительный) наследник2) преемник (h. Academiae C; regni L)3) шутл. владелец, собственник Pl4) отпрыск, побег PM -
8 legatum
lēgātum, ī n. [ lego II \]предназначенное по завещанию (l. alicui scribere PJ или ascribere Sen; l. habere in testamento alicujus Pt) -
9 lego
I lēgī, lēctum, ere1) собирать (nuces C; flores V, Ap; mala ex arbore V; oleam digitis nudis Vr)l. in veste floccos CC — обираться ( о тяжело больных и умирающих)legenda ejus nunc ossa, mox carmina Ap — теперь нужно будет собрать его (умершего поэта) кости, а затем — читать его стихи ( игра на 1 и 11 значениях глагола)2) выщипывать, вырывать ( alicui capillos Ph); вынимать, извлекать ( ossa e vulneribus Q)3) сматывать, наматывать, скручивать ( funem VF); поднимать ( ancoras SenT)4) подбирать, убирать ( vela V)5) похищать, красть (sacra divum = deorum H)6) проходить, проезжать, пробегать, проплывать (saltūs, aequor O)l. oram Italiae L — плыть вдоль берега Италииl. vestigia alicujus V — идти по чьим-л. следамl. oram litoris primi погов. V — держаться берега, т. е. не забираться слишком далеко7) выбирать, подбирать ( sibi domum O)8) набирать ( milites L); избирать ( aliquem in senatum C или in patres L)9) принимать (ore, sc. extremum halitum alicujus V); подслушивать ( sermonem alicujus Pl)10) видеть, различать взором ( aliquem V)11) читать (libros C, Vtr; scripta C); читать вслух ( alicui epistulam C)dumque legar, mecum pariter tua fama legetur O — пока меня будут читать, и ты не будешь забыта12) произносить ( orationes PJ); декламировать ( versūs PJ); зачитывать, оглашатьsenatum l. C, L — зачитывать список сенаторов13) слушатьl. aliquid apud aliquem Su — слушать у кого-л. лекцию (доклад) о чём-либоII lēgo, āvī, ātum, āre [ lex ]1) возлагать, поручать (alicui negotium Pl)2) посылать, отправлять послом (l. aliquos Romam ad senatum AG)3) назначать легатом (см. legatus 2.)l. aliquem Pompejo C — назначить кого-л. легатом к Помпеюlegari ab aliquo C — быть назначенным кем-л. ( или добиться у кого-л. назначения) на пост легата4) (тж. testamento l. Pl) завещать, оставлять по завещанию (l. alicui pecuniam C, fundum Pt)l. alicui aliquid ab aliquo — завещать что-л. кому-л. через кого-л. (l. alicui pecuniam a filio C) -
10 subscribo
sub-scrībo, scrīpsī, scrīptum, ere1)а) делать внизу надпись, надписывать ( alicui rei)s. aliquid sepulcro O — написать что-л. на могилеб) приписывать внизу (earum litterarum exemplum s. C)2) юр. выступать с письменным обвинением, письменно подтвердить чьё-л. обвинениеin L. Popillium subscripsit L. Gel lius, quod is pecuniam accepisset C — против Л. Попиллия Л. Геллий письменно заявил, что тот дал себя подкупитьalicui accusanti s. Su — поддержать чьё-л. обвинение3) ( о цензоре) письменно излагать причину наложения взыскания (s. causam C; s. de judicio corrupto C)4) ставить, подпись, подписывать (s. alicujus judicium PJ; s. testamento Dig)de supplicio capite damnati s. Su — подписать смертный приговор5) записывать, регистрировать ( numerum aratorum C)6) поддерживать, присоединяться ( odiis accusationibusque Hannibalis L) -
11 accipere
1) получать, доставать, принимать (1. 71 pr. D. 50, 16);acc. pecuniam (1. 1 § 4. 1. 2. 7 D. 3, 6);
traditam rem (1. 5 D. 45, 3), rem per traditionem (1. 86 § 2 D. 30);
in testamento, codicillis, tubulis acc. hereditatem, legatum, libertatem (1. 76 D. 28, 5. 1. 13 D. 28, 7. 1. 1 § 11. D. 29, 4. 1. 15 D. 34, 9. 1. 11 § 1. 1. 44 pr. D. 36, 1);
mortis c. donationem a testatore acc. (1. 5 § 17 D. 34, 9);
rem pignori acc. (1. 18 D. 20, 1);
acc. pignus (1. 22 D. 42, 8);
cautionem (1. 32 § 2 D. 35, 2);
bon. possessionem (1. 3 § 9. 1. 6 § 3. 1. 11 § 2 D. 37, 4);
curatores a Praetore (1. 93 D. 35, 1);
iudicem (1. 38 pr. D. 17, 1);
actiones utiles (1. 20 D. 20, 1);
sententiam (1. 14 § 2 D. 38, 2);
acceptum, приход: accepta et data s. expensa: acceptum atque expensum, приход и расход (1. 1 § 2 D. 2, 13.I. 47 § 1 D. 2, 14);
acceptum s. accepto facere, ferre, referre;
acceptum habere, получить, расписаться в получении, напр. debito alicui acceptum ferre (1. 1 D. 46, 3);
pretium acceptum referre (1. 101 § 1 eod.); (1. 7 § 2 D. 48, 11); в особен. освободить должника от исполнения обязательства (посредством т. н. acceptilatio), acceptum s. accepto fierri s. ferri alicui (1. 73 D. 46, 3. 1. 14 § 9 D. 4, 2. 1. 6. 7. 8 § 3. 1. 9. 10. 11. 13. § 10 D. 46, 4);
accepto lata obligatio (1. 43 § 1 D. 23, 3. cf. 1. 12 § 2 D. 23, 4. 1. 37 § 4 D. 32);
acceptam facere pecuniam (1. 14 § 3 D. 4, 2);
stipulationem (1. 9 § 7. 1, 10 § 1 eod.);
dotem (1. 66 § 6 D. 24. 3);
accepto facere s. ferre usumfructum, usum, ioer, actum, viam (1. 13 § 1-3 D. 46, 4);
accepto ferre rationibus, записать полученные деньги в приход (1. 4 § 1 D. 21, 2. 1. 91 § 3 D. 32);
acceptum referre in tabulas (1. 29 § 2 eod.);
accepto s. acceptum rogare, просить в форме acceptil. о засвидетельствовании получения чего-нибудь (1. 6. 8 § 1. 2. D. 46, 4);
2) принять, acc. donum, xenia (1. 6 § 3 D. 1, 16);accepto liberare, считать долг погашенным, на основании acceptil. (1. 8 § 2 cit.).
intestati possessionem acc. прот. repudiare hereditatem (l. 77 § 31 D. 31);
acc. fideiussorem (I. 5 § 1. 1. 10 pr. D. 2, 8. 1. 4 D. 46, 1);
arbitrum (1. 57 D. 10, 2);
in adoptionem acc. aliquem (I. 6 pr. D. 1, 9);
acc. mutuam pecuniam, занимать (1. 11 D. 20, 1);
3) угощать, принимать, male acc. (1. 17 § 1 D. 44, 4);acc. iudicium, защищаться, отвечать на иск (1. 14 D. 3, 2. 1. 75 D. 3, 3. 1. 55 D. 21, 2. 1. 27 § 11. 1. 30 D. 36, 1. 1. 7 § 1 D. 37, 1. 1. 28 pr. D. 49, 1); также аctionem accipere (1. 6 D. 7, 6).
4) одобрять, признавать, acc. significationem, interpretationem (1. 125 D. 50, 16);virginem aqua et igne accipere, отн. брачного обряда (1. 66 § 1 D. 24, 1).
5) толковать, понять, считать (1. 99. 142. 314 eod.);semper acceptum est (1. 243 eod.).
ex mente pronunciantis accipitur oratio (1. 28 § 1 eod.);
6) учить (1. 20 D. 31). 7) терпеть, iniuriam (1. 17 § 10. 1. 18 §2 D. 47, 10), damnum (1. 30 D. 3, 5);verbotenus acc. (1. 1 § 2 D. 2, 2).
moram (1. 2 § 3 D. 50, 8).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > accipere
-
12 aelia Sentia
закон, изданный в 757 году, установил различие в гражданском положении отпущенников и требовал, чтобы отпущенник а) имел 30 лет от роду;b) принадлежал господину на праве квиритской собственности; с) был отпущенным vindicta, censu или testamento. Сам господин должен быть не моложе 20 лет (Gaj. I. 37 seq. Ulp. I. 11 seq. tit. J. 1, 6).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > aelia Sentia
-
13 capere
1) приобретать, получать (1. 71 pr. D. 50, 16. 1. 51 D. 50, 17. 1. 140 D. 50, 16); особ. а) о приобретении собственности по давности (1. 5 pr. 1. 12. 1. 15 § 16. 26 D. 39, 2. 1. 3 § 3. 23. 1. 26. 36 D. 41, 2. 1. 10 § 1. 1. 21. 23 pr. D. 41, 3);usu сар. (1. 28 eod. 1. 2 § 6 D. 41, 4); отсюда capio, давность (1. 48 § 1 D. 41, 1. 1. 4 § 1 D. 41, 4);
b) о приобретении по завещанию: cap. hereditatem (1. 62 pr. D. 28, 5. 1. 12 § 1 D. 37, 1), legatum (1. 24 § 12 D. 40, 5; (ex testamento) cap. posse, cap. prohiberi legibus (Gai. I. 23 seq. 25. 123. 11. 110 seq. 225. 274. sq. 284. 286. Ulp. XXII 3, 1. 11 D. 28, 6. 1. 128 D. 30. 1. 10 § 1 D. 34, 9);
usque ad certum modum cap. posse (1. 27 D. 22, 3);
solidum, totum cap. (non) posse, solidi capiendi jus (Ulp. XVII. 1. 1. 72. 78 § 3 D. 28, 5. 1. 55 § 1 D. 31);
partem cap. (1. 42. eod.);
jus capiendi (1. 2 § 2 D. 49, 14);
non capiens, неспособный приобретать (1. 46 D. 5, 3. 1. 43 § 3 D. 28, 6. 1. 59 § 1 D. 35, 2. 1. 122 et seq. D. 30);
2) вооб. получать, принимать, cap. donum (1. 18 D. 1, 18), dignitatem (1. 6 pr. D. 50, 4), munera civilia (1. 18 D. 50, 16), fructus (1. 31. 203 eod. 1. 2 D. 22, 1), alimenta (1. 4. 11 D. 34, 1), vectigal (1. 17 § 1 D. 50, 16), initium, statum eventus (1. 201 D. 50, 17), interpretationem (1. 168 § 1 eod.). 3) брать, взять, отнимать: сар. bona alicujus (1. 5 C. 10, 1); (1. 15 § 2. 4. 7 D. 42, 1);c) всакого рода приобретения, обусловливавшиеся смертью известного лица: mortis causa capere, т. с. capio (1. 31 pr. D. 39, 6. 1. 8. 18 pr. § 3. 1. 21. 22. 31 § 2. 1. 35 pr. 36 eod.).
4) занимать, loca ab hostibus capta (1. 36 D. 11, 7). 5) брать в плен, ab hostibus capi (1. 4 § 3 D. 1, 5);capio (pignoris), задержание (Gai. IV. 26, 28, 1. 15 § 4 D. 42, 1. 1. 2 C. 10. 21. 1. 2 C. Th. 11, 9).
cap. animalia (1. 1 § 1. 1. 3 D. 41, 1), aquam, собирать (1. 19 D. 8, 2);
6) обманывать (1. 3 § 4. 9 § 2. 1. 11 § 2-4 D. 4, 4. 1. 116 § 1 D. 50, 17). 7) лишать: luminibus captus (1. 17 pr. D. 50, 1);amore capi (1. 2 § 24 D. 1, 2).
8) вмещать в себя: certam mensuram cap. (1. 6 § 4 D. 19, 1); обознач. также умственные силы, волеспособность: cap. intellectum (1. 1 § 3 D. 41, 2), dolum (1. 15 D. 40, 12). 9) допускать: res capit restitutionem (1. 9 § 4 D. 4 D. 4, 4).mente captus (1. 17 D. 28, 1).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > capere
-
14 causa
1) причина, а) вообще причина чего-нибудь causam praestare, praebere mortis (1. 7. § 6. 1. 51. pr. D. 9, 2. 1. 4 § 1. 1. 15. pr. D. 48, 8), causam praestare discidii (1. 12 § 13. D. 38, 5); (Gai. I. 18. 74. 29. 32. 38. 41. 66. III. 5, erroris causae probatio, I. 67. 75. 87. II. 142);b) как причина действия человека (мотив - цель); (1. 1 § 2. D. 43, 17. 1. 1 § 5 D. 3, 1. 1. 51. pr. D. 3, 3), именно = justa causa, достаточный повод (Gai. I. 53. supra modum et sine causa in servos suos saevire, sine causa servum suum occidere); § 4-6 I. 1, 6. 1. 9. § 1 D. 26, 8. 1. 9. 11. 15. § 2-4. 1. 16. 25. D. 40, 2); (1. 15 § 2. D. 1, 7), часто также c прибавлением justa causa, напр. justae causae, cur judicium arripere nolit (1. 45 pr. D 3, 3); (1. 17. § 3 D. 22, 1); (1. 30 § 2 D. 3, 5. 1. 36. D. 40, 5); (1. 3 D. 4, 1); 1. 25 pr. D. 22, 3);
c) главное побуждение, которое вызывает какое-нибудь действие, оказывание услуг, предоставление кому-нб. имущественных выгод: иногда обоз. юридический акт, который содержит в себе эту причину; также повод, побуждающий делать завещательные или дарственные распоряжения в пользу третьих лиц (§ 31 J. 2, 20. 1. 17 § 2. 3. 1. 72 § 6 D. 35, l). - justa causa, причина, оправданная уважительными обстоятельствами, j. c. erroris = с. justi erroris, j. с. traditionis, pollicitationis etc. (1. 25. pr. D. 22, 3. 1. 31 pr. D. 41, 1. 1. 1 § 1 D. 50, 12), causa in praeteritum confertur (1. 12 D. 35, 1), (1. 194 D. 50, 16), dotis causa perpetua est (1. 1 D. 23, 3). - a) causa possessionis обознач. законное основание владения т. е. владелец должен доказать титул, на основании которого он владеет (1. 3 § 4. 19. 1. 19 § 1 D. 41, 2), sive vera sit, sive falsa (1. 5 D. 6, 2), causae acquirendi (1. 3 § 21 eod 1. 36 D. 41, 1), lucrativa causa (1. 82 pr. D. 30. 1. 19 D. 44, 7). - b) при обязательных отношениях саusa (civilis) есть внешний признак, доставляющий доказательство, что стороны действительно приняли на себя обязательство (pr. J. 1, 21), causa, ex qua certum petatur (1. 9 pr. D. 12, 1. ср. 1. 18 D. 46, 4. 1. 11 D. 50, 16), ex causa emtionis in creditum labire, обязательство, вытекающее из договора купли-продажи, превратить в обязательство из займа (1. 3 § 3 D. 14, 6);
2) заковное основание свойства, особенности предмета, causa actionis, 1. 27 D. 44, 2., ex с. adjecta petere, 1. 11 § 2. eod., c. conditionis, 1. 96 § 4 13. 46, 3., ex noxali c. agere, D. 2, 9. 3) causa после родительн. пад. обоз. цель юриди-ческого акта, напр. conditionis implendae causa dare, 1. 30 § 7 D. 35, 2, donandi, credendi, contrahendi causa, 1. 20 D. 12, 1. 1. 65 § 4 D. 36, 1. 1. 25 § 1 D. 44, 7. 1. 49 D. 46, 3. 4) дело, in publicis causis filius fam. loco patrisfam. habetur (1. 9 D. 1, 6), certarum rerum vel causarum testamento tulor dari non potest (1. 12 D. 26, 2);causa debendi, законное основание долга (1. 49 § 2 D. 15, 1). Иногда causa обоз. источник обязательств, obl. nascuntur ex variis causarum figuris (1. 1 pr. D. 44, 7). - г) в учении о кондикциях обозн. causa побудительную причину предоставления кому-нб. имущественную выгоду, в том смысле, что то, что было дано без основания, можно требовать назад (tit. D. 12, 7. D. 12, 4. D. 12, 5).
5) спор, процесс: causam agere (см. s. 9), audire (см. s. 5a);causam perorare (Gai. IV. 15).
causae suae adesse (1. 69 D. 3, 3);
causam suam prodere (1. 4 § 4 D. 3, 2);
de causis cognoscere (1. 10 D. 1, 18);
causae cognitio (см.); (1. 1 § 3 D. 3, 6);
c. existimationis (1. 103 D. 50, 16. 1. 104 D. 50, 17);
bona, mala c. (1. 63 § 2 D. 21, 2. 1. 30 D. 34, 3);
nova instrumenta causae suae reperire (1. 27 D. 44, 2);
eandem c. facit origo petitionis (1. 11 § 4 eod.);
causa cadere (см. s. 2);
causam perdere (1. 63 § 2. D. 21, 2);
causam dicere, защищаться (1. 25 § 1 D. 29, 5);
6) положение, отношение: ип pristinam c. reverti (l. 6 pr. D. 1, 8);causas dicere, orare, вести дела (1. 1. 2 § 43 D. 1, 2); отсюда causidicus, адвокат (1. 6 C. 2, 6), causidicina, должность адвоката (1. 188 C. Th. 12, 1).
pristinam c. restituere, praeteritam c. sarcire (1. 1 § 31. 1. 3 § 17. D. 43, 16), in eandem c. restituere (1, 9 § 1. eod.);
in eandem c. exhibere, sistere (1. 1 pr. § 1. D. 2, 9);
in causa redhibitionis s. in ea c. esse, ut redhiberi debeat (1. 10 § 21. 33 pr. D. 21, 1);
causa melior - deterior (1. 5 D. 2, 9. 1. 27 § 3 D. 2, 14. 1. 87 D. 50, 17), melior est c. possidentis (1. 126 § 2. 1. 128 pr. eod.);
emtoris c. eadem esse debet, quae fuit auctoris (1. 156 § 3 eod.);
c. servilis (1. 3 § 1 D. 4, 5), statuliberi (1. 2 pr. D. 40, 7), de alterius causa et facto non scire, de facti causa errare (1. 3 pr. D. 22, 6. 1. 10 D. 26, 5);
7) особ. юридическое отношение, c. proprietatis (1, 30 § 2 D. 41, 1);in c. caduci esse (см. caducus s. 2).
c. bonorum, обозначая собственность (1. 52 § 1 D. 45, 1);
extra c. bonorum defuncti computari (1. 68 D. 31); (1. 52. D. 41, 2);
o. hereditaria, наследственное отношение (1. 5 § 5 D. 36, 4), c. legati (1. 11 § 3. 1. 91 § 2 D. 30), obligationis, обязательное (1. 20 D. 24, 1);
debiti, долговое (1. 7 pr. D. 12, 4);
naturalium obligationum (1. 40 pr. D. 36, 1);
e. naturalis = obligatio nat. (1. 3 § 7 D. 2, 2);
in totam c. spondere, ручаться за все долги (1. 91 § 4 D. 45, 1); ип оmnem с. acceptus fidejussor (1. 56 § 2 D. 46, 1); ип оmnem с. conductionis se obligare (1. 54 pr. D. 19, 2);
in omnem c. emti fidem adstringere (1. 5 C. 4, 54);
omnis c. adversus rerum et fidejassorem dissoluta (1. 7 § 1 D. 2, 15);
in duriorem s. leviorem c. adhiberi, accipi, о поручителях, которые обязываются к долгу большому или меньшему, против обязательства главного должника (1. 8 § 7. 1. 34 D. 46, 1);
ex c. fidejussionis s. accessionis liberari (1. 5 D. 46, 1. 1. 95 § 3 D. 46, 3), (1. 4 § 1. D. 22, 1); in causam pignoris cadere (см. cadere s. 4);
pignoris c. perimitur (1. 1 § 2 D. 20, 1);
totius pignoris, pignorum c. (1. 6 pr. 1. 13 D. 20, 4);
pignoris causam habere, иметь право залога (1. 4 D. 42, 6);
indivisa pignoris causa (1. 55 D. 21, 2);
privilegia causae, связанные с юридическим отношением, против. priy. personae, личные преимущества (1. 196 D. 50, 17);
8) юридические свойства предмета, со всеми правами, обязанностями, доходами и убытками, tota causa fundi (1. 30 § 3 D. 32);causae magis, quam personae beneficium praestare (1. 29 D. 42 1), non causae, sed personae succurrere (1. 42, D. 26, 7).
fundus cum sua causa transit (1. 18 § 2 D. 13, 7); (1. 67 D. 18, 1. 1. 2 pr. 1. 36 D. 40, 7); если говорится о restitutio, exhibitio или praestatio omnis causae, то под causa разумеется совокупность всех доходов, которые потерял истец вследствие того, что не владел вещью (потерянная прибыль) (1. 31 pr. D. 12, 1. 1. 12 pr. D. 4, 2. 1. 20. D. 6, 1. 1. 9 § 7 D. 10, 4. 1. 1 § 24 D. 16, 3. 1. 8 § 6 D. 43, 26. 1. 35. 246 § 1 D. 50, 16);
causam s. omnem c. praestare (1. 17 § 1 D. 6, 1. 1. 2. 3 § 1. 1. 8 D. 22, 7);
9) сущность, значение, понятие: c. juris honorarii (1. 95 § 3 D. 46, juris et voluntatis (1. 77 § 12 D. 31), contractus (1. 8 pr. D. 17, 1). in causam fideicomm. et codicillorum vim prioris testam. convertere (1. 19 pr. D. 29, 1);rei causam exhibere (§ 3 J. 4, 17).
ad causam testamenti pertinere videtur id, quodcumque quasi ad testam. factum sit (1. 2 § 2 D. 29, 3. 1. 1 § 2. 6 D. 43, 5);
10) случай, de quibus causis scriptis legibus non utimur etc. (1. 32 pr. D. 1, 3);omissa causa testamenti ab intest. hereditatem possidere (tit. D. 29, 4).
in causa jus positum est (1. 52 § 2 D. 9; 2);
alia c. est si etc. (1. 29 D. 41, 2. 1. 12 § 3 D. 46, 3);
11) вид, способ, quatuor c. obligationum (1. 44 pr. 1). 44, 7 и, quatuor c. exsecutione obligationis (1. 85 pr. D. 45, 1);ex causa (смотря по обстоятельствам) succurrere (1. 11 pr. D. 44, 2).
12) определение (1. 1 § 6 D. 7, 9).c. faciendi (1. 218 D. 50, 16).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > causa
-
15 comprehendere
1) обхватывать, обнимать, содержать в себе: comprehensum testamento (I. 2 D. 28, 7. 1. 104 pr. D. 30.), Scto (1. 1 pr. D. 16, 1); (I. 53 D. 45, 1. 1. 77 D. 50, 17). 2) запирать: inter angustias comprehensus (§ 6 J. 4, 18). 3) поймать, comprehendi furem (1. 7. § 2 D. 47, 2. pr. J. 4, 2);compreh. possessionem (l. 23 pr. D. 41, 2).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > comprehendere
-
16 confirmare
укреплять, утверждать: conventio, quae lege aliqua confirmatur (1. 6. D. 2, 14); (1. 130 D. 50, 16);codicilli (testamento) confirmati (1. 123 eod. 1. 35 § 3. 1. 41 § 2 D. 32); (1. 95 § 2 D. 46, 3); (1. 38 § 6 D. 48, 5);
confirm. tutorem, curatorem (tit. D. 26, 3. C. 5, 29).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > confirmare
-
17 damnare
1) осудить, присудить;damnatio, присуждение (1. 4 § 1. 1. 27 D. 10, 2. 1. 3 D. 39, 2), damnari litis aestimatione (1. 30 D. 16, 3);
in id quod facere possunt (1. 173 pr. D. 50, 17); (1. 6 § 7. 1. 14 D. 3, 2); (1. 4 § 5 eod.), in damnationem venire (1. 42 D. 6, 1); особ. присудить к смертной казни, iudisio publico, in capitali crimine, rei capitalis damnatus (1. 3 § 5. р. 22, 5. 1. 13 § 2 D. 28, 1. 1. 2 D. 48, 19);
2) обязывать кого, особ. в силу завещания, in testamento heredem suum damnare, ne altius tollat etc. (1. 16 D. 8, 4. 1. 87 pr. § 1 D. 35, 2); (1. 1 pr. eod.);in perpetua vincula, ad bestias, ultimo supplicio damnari (1. 8 § 13. 1. 29. 31 pr. eod.); (1. 3. eod.); (tit. D. 48, 20); (1. 1 pr. eod.).
damnatus heres sinere, non petere etc. (1. 14. D. 33, 2. 1. 2 pr. D. 34, 3. 1. 8 § 1 D. 44, 4);
3) отвергать, quasi furiosae iudicium ultimum damn. (1. 19 D. 5, 2).per damnationem legare, legatum, вид отказа по древнему р. праву, на основании которого завещатель посредством определенной формулы обязывал наследника выдать отказ известному лицу (Gai. II. 192. 197. 201 - 208. 210. 212 seq. 218. 262. 282. III. 175. IV. 9. 171. Ulp. XXIV, 2. 4. 8. 11 а).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > damnare
-
18 debere
1) быть обязану, долженствовать, plerumque debet - licet etiam (1. 1 pr. D. 28, 5); (1. 2 D. 22, 6): (1. 8 9 § 5 D. 26, 7); (1. 59 § 3 D. 17, 1); (1. 7 § 3. 1. 39 D. 1, 7. 1. 74 D. 50, 17). 2) быть должным, быть обязану, debitum (subst.) долг;debitor, должник: debitrix, должница (1. 108 D. 50, 16. 1. 66 D. 50, 17. 1. 178 § 3 D. 50, 16. 1. 10-12 eod.);
debitum ex quacunque causa (1. 1 § 6 1). 13, 5);
debitor ex contractu - ex delicto (1. 14-16 pr. D. 5, 2);
debitores ex administratione (1. 6 § 1 D. 50, 4); (1. 17. D. 44, 7);
deberi ex testamento (1. 18 eod.); (1. 159 D. 50, 17);
natuia debere, быть должным, на основании естественного обязательства (1. 47 D. 36, 1. 1. 84 § 1 D. 50, 17);
natura debitum (1. 1 § 7 D. 13, 5);
naturale - civile debitum (1. 40 § 3 D. 35, 1), naturales debitores (1. 16 § 4 D. 46, 1);
usurarium debitum (1. 38 pr. D. 3, 5); (1. 1 D. 16, 2), (1. 9 pr. 1). 2, 14);
debitum petere, exigere (1. 47 pr. eod. 1. 17 D. 2, 15);
debere pecuniam (1. 10 D. 13, 4); (1. 1 § 1 D. 13, 5);
eiusdem pecuniae debitores (l. 21 § 5 D. 2, 14);
usurae debitae (1. 2 § 2 D. 46, 3); (1. 52 D. 4, 8);
debere legata (1. 8 § 16 D. 5, 2); (1. 10 § 1. 2. 1. 51 § 3. 4 13. 40, 5);
debere operas (1. 9 D. 38, 1);
servitus debetur personae, praedio, fundo;
iter, via debetur alicui (1. 27. 34 pr. D. 8, 3. 1. 2 § 1. 1. 9 D 8, 5. 1. 6 § 1. 1. 15 D. 8, 6);
iter sepulcro debitum (1. 4 eod.); (1. 25 § 18 D. 10. 2); также о поземельных участках, обремененных сервитутами или отказами, источники употребляют "servitutem debere" (1. 6, 14. 21 D. 8, 2), "legata debere" (t. 13 § 6 D. 19, 1); наоборот, deberi, по отношению к лицам, обязанным к известному действию, iuri agrorum debitae personae (1. 7 § 1 C. 11, 7);
3) deberi, надлежать, следует по закону или на основании aequitas - non sic parentibus liberorum, ut liberis parentum hereditas debetur (1. 7 § 1 D. 38, 6); (1. 7 pr. D. 48, 20); (1. 4 D. 27, 10);omnes qui quolibet modo curiae iure debentur (1. 49 C. 10, 31); в 1. 50 eod. debita curia обозн. должность декуриона, которую следовало принять и исправлять.
debitam pietatem sequi (1. 19 D. 42, 8); (1. 8 § 11 D. 5, 2); (1. 8 § 8. eod. 1. 2 C. 3. 29);
debita portio s. pars, законная доля (legitima), на которую имел право патрон относительно имущества отпущенника (1. 114 § 1 D. 30. 1. 28 D. 31. 1. 60 D. 36, 1. 1. 19 § 1. 1. 20 § 1. 24. 25. 41. 44. 45. D. 38, 2);
debitum bonorum subsidium, законная доля детей (1. 5 C. 2, 29).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > debere
-
19 deferre
1) относить куда заносить, in oppidum, in civitatem def. aliquid (1. 12 § 1 D. 7, 8. 1. 2 D. 50, 11); (1. 5 § 4. 1. 9 § 1 D. 10, 4. 1. 9 § 1. 3 D, 39, 2); (1. 3 C. 4, 33). 2) предлагать, предоставлять, def. alicui facultatem, privilegium (1. 1 C. 9, 9), optionem (1. 79 D. 36, 1), conditionem (см. cond. s. 3), iurisdictionem (1. 6 D. 2, 1), restitutionis auxilium (1. 26 § 9 D. 4, 6): defertur alicui honor (1. 10. 11. pr. D. 50, 4);onus alicui delatum (1. 2 C. 10, 60);
actio alicui delata (1. 64 § 6 D. 24, 3);
iusiurandum deferre alicui, предлагать кому исполнение присяги, delatio iurisiurandi, предложение присяги (1. 3. 5 § 3. 4. 1. 6. 7. 9 § 3 -7. 1. 16-20. 34. 37. D. 12, 2);
bon. possessio defertur alicui (1. 2 § 4 D. 37, 11. 1. 2. § 1. 1. 19 pr. D. 38, 2. 1. 227 pr. D. 50, 16);
quibus bon. possessionem detulit Praetor (1. 1 pr. D. 38, 9);
si lex deferat bon. possessionem (1. un. § 2 D. 38, 14);
hereditas defertur, открывается наследетво, т. е. кто-ниб. получает право на наследетво (1. 151 D. 50, 16); (1. 2 рг. D. 10, 2); (1. 35 pr. D. 29, 2. 1. 9 D. 38, 16);
successio defertur alicui, наследство переходит к кому-нб. (1. 91 D. 50, 17);
intestati iure deferri bona (1. 42 § 1 D. 38, 2); (1. 2 D. 49, 17); (1. 8 D. 35, 3. 1. 6 § 3 D. 36, 1. 1. 1 pr. D. 38, 9); (1. 1 pr. D. 38, 3); 1). 2 § 1 D. 10, 2);
deferri касается и отдельных предметов открывшагося наеледства, напр. fundus iure hereditario delatus (1. 37 D. 18, 1), то же назначенных отказов, напр. legatum servo delatum dominus potest repudiare (1. 7 D. 30), или назначения опеки (1. 7 pr. D. 4, 5. cf. 1. 1 pr. 1. 3 pr. 1. 6 D. 26, 4);
tutela ex testamento delata (1. 45 pr. D. 27. 1);
cura delata (1. 41 pr. eod.). - 3) oбъявлять, а) имущество для оценки (1. 4 pr. § 5- 7 D. 50, 15. 1. 7. 8 C. 8, 54);
b) (потеп s. aliquem) def., обвинять кого в преступлении (1. 10 D. 37, 14. 1. 3 D. 48, 2. 1. 7. § 2 D. 48, 4. 1. 15 § 4 D. 48, 5. 1. 5 § 11 D. 25, 3); такой смыслиыеют выражения causam alicuius def., напр. milites, qui causas alienas deferre под posssunt (1. 13. D. 48, 2); также crimen def. (1. 27 § 7 D. 48, 5): delatio criminum, донос о преступлении (1. 30 C. 9, 9);
delator criminis, обвинитель (1. 20 C. 9, 1);
c) deferre, delatio, особ. доносить о конфискациях, causam def. fisco, ad aerarium (1. 21 D. 48, 2. 1. 13 pr. 1. 42 § 1 D. 49, 14); (1. 18 § 8 eod.);
rem def. (1. 18 § 9 eod.); (1. 16. 18 pr. § 1 seq. eod.);
deferre se nemo cogitur, quod thesaurum invenerit (1. 3 § 11 eod.); (1. 15 § 3 eod.); (1. 5 § 20 D. 34, 9. cf. 1. 16 D. 49, 14);
delationes fiscales (1. 25 eod.);
delator, доносчик, указатель таких преступлений, которые влекли за собой конфискацию имущества (1. 22 § 3. 1. 4. 16. 18 § 5. 1. 23. 24. 44 eod.);
vacantium bonorum delator (1. 10 pr. D. 44, 3);
delatorius, касающийся доносчика, ему свойственный, delat. curiositas (l. 6 D. 22, 6).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > deferre
-
20 designare
означать, отмечать, in actione (de dolo) designari oportet, cuius dolo factum sit (1. 15 § 3 D. 4, 3. cf. l. 14 § 3 D). 4, 2. 1. 7 pr. D. 4, 5); (l. 141 § 5 D 45, 1);testamento design. alicui aliquam nuptiis (1. 101 pr. D. 35, 1).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > designare
- 1
- 2
См. также в других словарях:
testamento — (Del lat. testamentum). 1. m. Declaración que de su última voluntad hace alguien, disponiendo de bienes y de asuntos que le atañen para después de su muerte. 2. Documento donde consta en forma legal la voluntad del testador. 3. Obra en que un… … Diccionario de la lengua española
testamento — sustantivo masculino 1. Declaración de la última voluntad de una persona para después de morir: En mi familia nadie hace testamento. 2. Documento legalmente válido en el que consta esta declaración: La apertura del testamento será mañana en una… … Diccionario Salamanca de la Lengua Española
testamento — /testa mento/ s.m. [dal lat. testamentum, der. di testari, propr. fare testimonianza ]. (giur.) [atto giuridico con il quale una persona dispone in forma scritta delle proprie sostanze, in tutto o in parte, per il tempo successivo alla propria… … Enciclopedia Italiana
testamento — s. m. 1. Ato solene pelo qual se dispõe, para depois da morte, de todos ou de alguns bens próprios. 2. [Figurado] Escrito longo (carta, relatório, descrição, etc.). 3. [Depreciativo] Conjunto dos últimos despachos que em favor dos seus… … Dicionário da Língua Portuguesa
Testamento — (Del lat. testamentum.) ► sustantivo masculino 1 DERECHO Declaración en que una persona expresa su última voluntad, para que se cumpla después de su muerte, respecto de sus bienes y los asuntos que le conciernen. SINÓNIMO [testación] 2 DERECHO… … Enciclopedia Universal
Testamento — Para otros usos de este término, véase Testamento (religión). El testamento (del latín testatio mentis, que significa testimonio de la voluntad ) es el acto jurídico por el cual una persona dispone para después de la muerte del dueño (que puede… … Wikipedia Español
testamento — te·sta·mén·to s.m. 1. AU TS dir. atto scritto personale e revocabile con cui si dispone del proprio patrimonio o di parte di esso, per quando si sarà cessato di vivere: testamento valido, falso, stendere, stilare, redigere il testamento, revocare … Dizionario italiano
testamento — Derecho. Acto individual, personalísimo, solemne y revocable por el cual una persona dispone para después de su muerte de todos sus bienes o de parte de ellos. Puede contener también disposiciones extrapatrimoniales (reconocimiento de hijos,… … Diccionario de Economía Alkona
testamento — Derecho. Acto individual, personalísimo, solemne y revocable por el cual una persona dispone para después de su muerte de todos sus bienes o de parte de ellos. Puede contener también disposiciones extrapatrimoniales (reconocimiento de hijos,… … Diccionario de Economía
testamento — s m I. 1 Declaración de la última voluntad de una persona, en la que dispone de sus bienes y nombra herederos 2 (Der) Acto jurídico, unilateral, personal, revocable, libre y formal, por medio del cual una persona física capaz dispone de sus… … Español en México
testamento — {{hw}}{{testamento}}{{/hw}}s. m. 1 Atto revocabile con cui taluno dispone di tutto o di parte del proprio patrimonio per il tempo successivo alla propria morte | Testamento spirituale, complesso di idee e sentimenti che costituiscono il messaggio … Enciclopedia di italiano